چله كشي به روش فارسي
یکی دیگر از شیوه های رایج در چله کشی چله کشی فارسی است. این روش بر عکس روش چله کشی ترکی که مستقیم بر روی دار قالی بافی انجام میشود ، در ابتدا بر روی زمین که در ادامه بحث به توضیح کامل آن میپردازیم صورت میگیرد.این چله کشی بیشتر در مناطقی که به شیوه فارسی بافت انجام میگیرد عمومیت دارد. براي دواندن چله در اين نوع چله كشي، شخص چله كش ابتدا با در نظر گرفتن طول قالي كه قرار است چله كشي براي آن انجام گيرد با يك متر اضافه تر (يك متر نخ اضافه مربوط است به جاي دست بافنده در پايان بافت و همچنين در نظر گرفتن ريشه هاي دو سر قالي) فضاي مناسب را در نظر مي گيرد و تعداد سه عدد ميله فلزي به قطر 5/1 سانت و طول حدود يك متر را تهيه مي كند و ميله اول را بطورعمودي در زمين جا مي دهد و ميله دوم را به فاصله يك متر و ميله سومي را به فاصله 3 متر از دومي (چنانچه طول قالي 3 متر باشد) به صورتي در زمين جا مي دهند كه ميله دومي (وسطي) در امتداد ميله اول و ميله سوم قرار نگيرد تا كنترل چله كشي با سهولت امكان پذير باشد. سپس نخ چله را دور ميله اول گره مي زنند و از زير ميله دوم رد نموده، ميله سوم را دور مي زند در برگشت از روي ميله دوم و زير ميله اول عبور داده خواهد شد به طوري كه نخهاي بين ميله اول و دوم به صورت ضربدر قرار مي گيرند.
اين عمل به تعداد تارهاي محاسبه شده براساس نقشه قالي، آنقدر تكرار مي شود تا كل تارهاي چله مورد نظر به دست آيد. البته هر مرحله از شروع و دور زدن ميله ها و برگشت به جاي اول، دو تار (زير و رو) به دست مي آيد. تعداد 2 الي 6 عدد تار كه بستگي به اندازه قالي دارد براي شيرازه پيچي يا كناره پيچي قالي به تعداد تارهاي محاسبه شده در طرفين چله اضافه شده است و عمل چله دواني انجام مي گيرد.
با توجه به اينكه چله هاي آماده شده روي سه عدد ميله كوچك پس از آماده شدن بايد به روي دار قالي منتقل گرددو امكان بهم خوردگي و بي نظمي در چله وجود دارد، براي جلوگيري از اين امر يك نخ چندلا شده را به اندازه دو برابر عرض قالي در نظر مي گيرند و نخهاي دوانده شده را روي ميله اول 2تا2تا و به شكل گيس باف گره مي زنند يعني دو عدد نخ زير و رو را داخل نخ مذكور كرده، نخ را چپ و راست مي كنند و آن را كاملاً تاب مي دهند سپس دو سر اين نخ 6لا شده را به صورت كلاف درمي آورند كه در اصطلاح قاليبافي به اين نخ نَزْلِه يا نَزَلِه مي گويند. سپس نخهاي چله را كه نزديك به ميله سوم هستند در دسته هاي شش تائي يا 8 تائي به وسيله نخ نزله از همديگر جدا نموده، با چپ و راست كردن نخ نزله به صورت گيس باف در مي آورند. اگر قالي مورد نظر 30 رجي است، 6 تائي و اگر 40 رجي است 8 تائي جدا مي گردند.
هر 10گره آن به منزله رجشمار قالي است و از اين رقم براي گره زدن ريشه هاي اضافي روي سر دار در دستگاه قاليبافي به روش فارسي و تقسيم چله ها به طور يكنواخت روي سر دار استفاده مي كنند.
پس از اينكه چله به ترتيب بالا آماده شد، آن را از ميله ها درآورده، جاي ميله ها را با نخ ضخيم يا طناب عوض مي كنند. سپس چله را طناب پهن مي كنند و با احتياط روي دار قاليبافي مي اندازند. در اين مرحله سر دار را از يك طرف چله ها (فاصله ميله دوم و نخ نزله) وارد چله ها نموده (در اين حالت چله ها روي دستگاه آويزان مي شود) بعد گيس باف ميله اول را به طناب پيچ مربوط به زير دار دوخت مي زنند. پس از اتمام آن چله ها را از سر بالاي دار و روي نخ نزله كه در وضعيت فعلي بالاتر از سردار قرار گرفته است در دسته هاي چند تائي متناسب با نخ نزله به هم گره مي زنند. (نخ نزله وظيفه تفكيك چله ها در عرض قالي و جدا كننده نوبت هاي پائين كشي قالي را بر عهده دارد). پس از اطمينان از پخش صحيح چله در سردار و زيردار و يكنواختي آن، به وسيله گاوه و يا پيچ مربوطه چله را سفت مي نمايند. در اين نوع چله كشي معمولاً از تسمه چوبي يا آهني براي مهار چله ها، قبل از شروع گليم بافي استفاده نمي شود چون مهار چله به زير دار در اين نوع چله كشي براي جلوگيري از كيسي و چرخش چله كافي مي باشد.
|