مواد رنگ بر عبارتند از :
۱- دی کرومات و اسید سولفوریک :
دی کرومات یک ماده اکسید کننده قوی است که همراه با اسید سولفوریک استفاده می شود . اسید سولفوریک یک نقش کاتالیزور دارد .
در دمای جوش به مدت (۴۵-۳) دقیقه ،(۶-۳) درصد دی کرومات با(۶-۲)درصد اسید سولفوریک نسبت به وزن الیاف برای از بین بردن لکه های رنگی کافی است .
توجه داشته باشید که استفاده از اسید سولفوریک همراه با دی کرومات باعث زرد شدن الیاف میشود ، به همین جهت میتوان از اسید های ضعیف تر مانند اسید اگزا لیاک استفاده نمود .
۲- سدیم دی تیونیت یا هیدرو سولفیت سدیم Na 2s2o 4 :
این ماده قدرت احیاکنندگی بالا دارد ، حتی قدرت آن از ترکیبات فرمالوئید بیشتر است اما از معایب آن تجزیه شدن سریع آن در آب است که این امر کنترل فرآیند رنگبری و فرمولاسیون ثابت را مشکل می کند . اما مزیت آن در این است که می توان در دمای پایین از این ماده استفاده کرد .
۳-ترکیبات فرمالدئید- سولفوکسیلات :
این ترکیبات نیز مواد احیا کننده هستند و نسبت به هیدروسولفیت سدیم ضعیف تر بوده و کنترل عملیات با آن نیز راحتتر است . در زیر نام تجاری دو نمونه از این مواد آورده شده است :
Formosul
Erasoic
استفاده از اسید به عنوان کاتالیزور ، قدرت احیاکنندگی این مواد را افزایش می دهد ، البته بیشتر از اسید فرمیک استفاده می شود ، زیرا اسید سولفوریک باعث نایکنواختی رنگبری می شود .
میزان مصرف Formosul (4-2) درصد همراه با (۵/۲-۵/۱) درصد اسیدفرمیک (۸۵%) است که مدت زمان واکنش ۳۰ دقیقه در دمای جوش است .
بعضی از رنگها در اثر شستشو با آب ، با اکسیژن همراه آب و هوا اکسید شده و رنگ دوباره برمی گردد . پس یکی از معایب این مواد برگشت پذیری دوباره رنگ در اثر اکسیداسیون است .
حال برای جلوگیری از بروز این مشکل در رنگبری برخی رنگها از واکنش اکسیداسیون استفاده می شود .بدین صورت که ابتدا با اسید سولفوریک و دی کرومات رنگ اکسید شده و در مرحله دوم با استفاده از Formosulمصرف می شود تا از برگشت دوباره رنگ جلوگیری کند .
۴- کلروازن :
کلروازن از قدرت اکسیداسیون بالایی برخوردارند که حتی در تصفیه پساب رنگهای نساجی از این دو ماده استفاده می شود .
قدرت اکسیدکنندگی ازن بالاتر از کلر نیز می باشد که در مدت خیلی کوتاه (درحدود ۲۰ دقیقه ) انواع رنگهای اسیدی از پایه های شیمیایی مختلف آزو ، آنتراکینون و رنگهای متال کمپلکس را به راحتی رنگبری می نماید .
گفته شد ، عملیات تکمیل شیمیایی جهت ایجاد تغییراتی ، در رنگبندی و یا بهبود لطافت فرش صورت می گیرد ، که البته منجر به بروز صدمه هایی در فرش نیز می گردد و به نام دواشویی یا رنگبری شهرت دارد.
برخی از خریداران فرش به ویژه در خارج از کشور علاقه خاصی به کاهش شدت رنگها و تا حدودی کهنه نما شدن رخ فرش دارند. بدین منظور قبل از ارسال فرش به خارج از کشور در کارگاههای قالیشویی با استفاده از مواد خاصی چون هیدروکلریک اقدام به شستشو و رنگبری فرش می نماید ، اما این مواد از لحاظ شیمیایی دارای خواص شویندگی همچون مواد اصلی شوینده فرش نمی باشد ، و قالیهایی که به آنها شسته می شوند ، معمولا قالیهای جوان و کاملا نو هستند که نیاز به شستشوی قوی برای زدودن سطوح چرک فرش ندارند . در واقع این مواد خاصیت سایندگی دارند و پشم را سست می کند و تا حدودی خواص فیزیکی پشم را از بین می برند و در نهایت از دوام فرش می کاهد .
|